Związek zawodowy to organizacja społeczna, która zrzesza osoby z danego zakładu pracy, w celu obrony ich praw. Może zostać utworzony na mocy uchwały podjętej przez nie mniej niż 10 pracowników.

Organizacja pracowników zrzeszonych jako związek zawodowy działa niezależnie od pracodawcy. Prawo do utworzenia i wstępowania do związku zawodowego posiadają pracownicy, nie ma przy tym znaczenia podstawa nawiązania stosunku pracy. Prawo do tworzenia związków zawodowych posiadają również członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i osoby świadczące prace na podstawie umowy agencyjnej, o ile sami nie są pracodawcami. Prawo takie posiadają także pracownicy tymczasowi, jeśli są zatrudnieni w ramach agencji pracy tymczasowej.

Związek zawodowy jest podmiotem posiadającym osobowość prawną i wymaga wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Jego nadrzędnym celem jest reprezentowanie i ochrona interesów pracowników, zarówno indywidualnie, jak i w ujęciu zbiorowym. Związek może również reprezentować osoby, które do związku nie należą, jeśli pracownik wystąpi z taką prośbą. Dodatkowo związek kontroluje przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów prawa pracy.

Do innych zadań związku zawodowego należy miedzy innymi funkcja konsultacyjna, tj. wyrażanie opinii w tematach wypowiedzeń umowy o pracę na czas nieokreślony, lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. W porozumieniach zawieranych z pracodawcą związek zawodowy jest stroną i wypowiada się m. in. w zakresie zmian w regulaminie pracy lub jego wprowadzenia, czy wydłużenia okresu rozliczeniowego.

Związki zawodowe wpływają również na tworzenie przepisów z zakresu prawa pracy oraz ustalania warunków pracy pracowników. Posiadają prawo opiniowania aktów prawnych na etapie projektowym, obejmujących prawo pracy. Przynależność pracownika do związku zawodowego nie może być przez pracodawcę piętnowana, w szczególności nie może stanowić podstawy do rozwiązania z nim stosunku pracy.

Związek może skupiać pracowników z jednego zakładu pracy (zakładowa organizacja związkowa), albo kilku zakładów (międzyzakładowa organizacja związkowa). Związki działają na zasadzie dobrowolnego zrzeszania się.